Чӑваш Енри хуҫалӑхсенче ҫуртри пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене хӗрсех акаҫҫӗ.
Паянхи куна илсен, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 51,4 пин гектар акнӑ. Ку вӑл мӗнпур лаптӑкӑн 24 проценчӗ пулать. Кӑҫал ҫур каярах юлса килчӗ те, ӗҫҫи юлсарах пыни сисӗнет. Пӗлтӗр, сӑмахран, ҫак кун тӗлне 81,1 пин гектар акма ӗлкӗрнӗ.
Вӑрнар тата Шупашкар районӗсенче вӑрӑлӑх кукуруза 495 гектар акса хӑварнӑ.
Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви талӑксерен вӑтамран миҫе гектар ҫӗннине те сӑнаса пырать. Ҫак цифра 13,7 пин гектарпа танлашнӑ. Патӑрьел районӗнче планпа палӑртнин 39,5 процентне акнӑ, Комсомольски районӗнче — 36,3 процентне, Ҫӗмӗрле районӗнче — 44,3 процентне, Елчӗк районӗнче — 38,6 процентне.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Чӑваш Енре «Иван Яковлевич Яковлев – патриарх чувашской культуры» (чӑв. Иван Яковлев — чӑваш культурин патриархӗ ) темӑпа вулавӑш диктанчӗ иртнӗ. Диктант ҫырма республикӑри 170 лапамра — вулавӑшсенче тата вӗренӳ учрежденийӗсенче — май туса панӑ.
Акцие хутшӑнакансен Иван Яковлев пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе ҫыхӑннӑ 20 ыйтӑва хуравлама тивнӗ. Тӗрӗс хуравшӑн 5 балл лартӗҫ.
Вулавӑш диктантне мӗнпур район хутшӑннӑ. Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче уйрӑмах хастаррисем Хӗрлӗ Чутай, Елчӗк, Тӑвай, Канаш, Комсомольски тата Элӗк районӗсем пулнине пӗлтереҫҫӗ. Хӑйсен пӗлевне студентсем, таврапӗлӳҫӗсем, культура ӗҫченӗсем, вулавӑш ӗҫченӗсемпе вулавӑша ҫӳрекенсем тӗрӗсленӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсен ячӗсем ҫу уйӑхӗн 3-мӗшӗ хыҫҫӑн паллӑ пулӗҫ.
Пӗрремӗш каналпа эрнекун каҫсерен кӑтартакан «Поле чудес» (чӑв. Тӗлӗнтермӗш уйӗ) кӑларӑмра ҫывӑх вӑхӑтра чӑвашсене курӑпӑр. Комсомольски районӗнчи «Кубняночка» халӑх вокал ансамблӗ ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче «Тӗлӗнтермӗш уйӗ» шоу ӳкерме хутшӑннӑ.
Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Альбина Кокшина «Тӗлӗнтермӗш уй» вӑййа хутшӑннӑ май коллектив та унпа ҫула тухнӑ. Вокал ансамблӗ «Садра» чӑваш юррине шӑрантарнӑ. Мускава кайма каҫалсем наци тумне ятарласа ҫӗлеттернӗ иккен.
Комсомольски район администрацийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тарӑх, кӑларӑма ертӳҫи Леонид Якубович каҫалсен парнисене сума суса та хакласа йышӑннӑ, чӑваш халӑхне хисепленине пӗлтернӗ. Кӑларама эфира хӑҫан тухасси хальлӗхе паллӑ мар.
«Эпӗ пӗчӗҫӗ чӑваш» видесӑвӑсен конкурсне пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ.
Номинацисем тӑрӑх:
Николай Ишентей сӑввисем, чи кӗҫӗннисем:
1 вырӑн: Лидия Якимова (2 ҫулта, Етӗрне районӗ);
2 вырӑн: Арина Сорокина (5 ҫулта, Шупашкар районӗ);
3 вырӑн: Елизавета Долматова (6 ҫулта, Ҫӗнӗ Шупашкар хули).
Николай Ишентей сӑввисем, шкул ҫулне ҫитменнисем:
1 вырӑн: Матвей Андреев (6 ҫулта, Канаш районӗ);
2 вырӑн: Ирина Фёдорова (5 ҫулта, Етӗрне районӗ);
2 вырӑн: Валерия Волкова (6 ҫулта, Муркаш районӗ);
3 вырӑн: Кирилл Мессер (6 ҫулта, Хӗрлӗ Чутай районӗ);
3 вырӑн: Полина Николаева (5 ҫулта, Ҫӗрпӳ районӗ);
3 вырӑн: Василиса Жучкова (5 ҫулта, Шупашкар районӗ).
Шкул ачисем хушшинче:
1 вырӑн: Диана Салмина (9 ҫулта, Патӑрьел районӗ);
2 вырӑн: Мария Адюкова (9 ҫулта, Елчӗк районӗ);
2 вырӑн: Данил Макаров (9 ҫулта, Патӑрьел районӗ);
3 вырӑн: Елена Смирнова (11 ҫулта, Куславкка районӗ);
3 вырӑн: Нина Албутова (12 ҫулта, Шӑмӑршӑ районӗ);
3 вырӑн: Анжелика Ларева (11 ҫулта, Ҫӗрпӳ районӗ).
Аслисем хушшинче:
1 вырӑн: Маргарита Черняева (Ҫӗрпӳ районӗ);
2 вырӑн: Лина Паркина (Хӗрлӗ Чутай районӗ);
3 вырӑн: Татьяна Яковлева (Йӗпреҫ районӗ).
Ака уйӑхӗн 24-26-мӗшӗсенче пирӗн республикӑра Тӗрӗк тӗнчин «Урмай залида» халӑхсем хушшинчи культурӑпа ӳнер фестивалӗ иртӗ.
Ыран, ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, Комсомольски районӗнчи Урмаелте фестивале савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӗҫ. Унтах тутарсен фольклорпа этнографи ушкӑнӗсем концертпа савӑнтарӗҫ. Чӑваш Енри уйрӑм юрӑҫсем те концерта хутшӑнмалла. Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Чӗмпӗрти тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи тутар культурин центрӗн хастарӗсем, юрӑ-ташӑ ӑстисем концерт кӑтартӗҫ. Ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Урмаелти культура ҫуртӗнче гала-концерт иртӗ.
Чӑваш Енӗн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствинче утӑ уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Шупашкарта иртекен Сабантуй та фестиваль тӑсӑмӗ пулассине пӗлтереҫҫӗ.
2016 ҫултанпа Чӑваш Енре ҫичӗ культура ҫурчӗ ҫӗкленӗ. Кӑҫал вӗсен йышӗ тата пысӑкланӗ: тепӗр тӑватӑ клуб ҫӗклеме палӑртнӑ.
Кӑҫал Элӗк районӗнчи Мӑн Шӗмшешре, Йӗпреҫ районӗнчи Ирҫе Ҫармӑсра, Патӑрьел районӗнчи Ишлӗре тата Комсомольски районӗнчи Хырай Ӗнел ялӗнче ҫӗнӗ культура ҫурчӗсем пулӗҫ. Канаш районӗнчи Шӑхасан ялӗнче вара клуба ҫитес ҫул ҫӗклӗҫ. ЧР Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак тӗллевпе 2018-2019 ҫулсенче республика хыснинчен 65,1 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Кунсӑр пуҫне ялсенчи 33 культура ҫуртне юсама палӑртнӑ. Тепӗр 24 клуба ҫӗнетӗҫ.
Чӑваш Енре шыв шайӗ чакма пуҫланӑ. Эппин, ейӳ пӗтет кӗҫех. Кун пирки паян Правительство ҫуртӗнче иртнӗ канашлура ЧР инкеклӗ лару-тӑру патшалӑх комитечӗн председателӗ Вениамин Петров пӗлтернӗ.
Халӗ Ҫавалти шыв шайӗ 387 сантиметр. Ку иртнӗ кунринчен 73 сантиметр пӗчӗкрех. Улатӑрта Сӑрти шыв шайӗ те анать, кунсерен 2-3 сантиметр чакать.
Етӗрне тӗлӗнче Сӑр талӑкне 45 сантиметр анать. Унта пӑр пӗтнӗпе пӗрех. Чӑваш Енӗн кӳршӗ регионӗсенче вара ейӳпе йывӑртарах-ха. Аса илтерер: иртнӗ эрнере ейӳ Чӑваш Енри 11 районта вӑйлӑ сарӑлнӑ. Уйрӑмах Патӑрьелпе Комсомольски районӗнче йывӑр лару-тӑру пулнӑ. Унта тӳре-шара талӑкӗпех ӗҫленӗ.
19 ҫулти ниҫта та ӗҫлемен каччӑ айӑплине суд ҫирӗплетнӗ, ӑна 20-ри хӗре мӑшкӑлланӑшӑн тата вӗлернӗшӗн ҫирӗп йӗркеллӗ колоние 18 ҫуллӑха хупма йышӑннӑ.
Следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енӗн Аслӑ сучӗ хайхи ҫамрӑк ҫын, эрех ӗҫсен хӗрнӗскер, пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ҫӗрле Комсомольски районӗнчи пӗр ялта хӑй лайӑх палланӑ хӗре мӑшкӑлланӑ. Унтан ӑна чунӗ тухичченех хӗненӗ. Преступлени туни паллӑ ан пултӑр тесе хӗр ӳтне ют ҫын сарайне сӗтӗрсе кӗнӗ, утта вут тивертнӗ. Ҫулӑм вара сарая, юнашарти хуралтӑсене, пурӑнмалли ҫурта куҫнӑ. Пушар 950 пин ытла тенкӗлӗх сӑтӑр кӳнӗ.
Палӑртса хӑвармалла, хӗр ӳтне пушара сӳнтернӗ хыҫҫӑн тупнӑ. Качча вара полиграфпа тӗрӗсленӗ, хайхи прибор преступление ҫак ҫамрӑк ҫын тунине ҫирӗплетнӗ. Унсӑр пуҫне следовательсем 20 кӳнтеленрен ыйтса пӗлнӗ, специалистсем темиҫе тӗпчев ирттернӗ.
Ҫанталӑк тӑрук ӑшӑтнине пула ӗнер, ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Чӑваш Енри 11 районпа хулара пурӑнмалли ҫуртсемпе хуҫалӑхсем шыва кайнӑ.
Республикӑн ГКЧСӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ку инкек Элӗк, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Канаш, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Елчӗк тата Тӑвай районӗсенчи хӑш-пӗр ялта, Ҫӗмӗрле хулинче пурӑнакансене пырса тивнӗ.
Ейӳ сарӑлнипе ҫыхӑннӑ лару-тӑру Патӑрьелпе Комсомольски тӑрӑхӗсенче уйрӑмах ҫивӗч. Кунта район администрацийӗсен пуҫлӑхӗсен йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн юханшывсенче шыв шайӗ хӑпарнӑран район ертӳҫисене, ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсене талӑкӗпех ӗҫлемелли йӗрке ҫине куҫарнӑ. Патӑрьел районӗнче Пӑла ҫырантан тухса кайнӑ, ҫавна май Патӑрьел, Анат Туҫа, Тӑрӑн, Кӗҫӗн Арапуҫ, Чӑваш Тимешӗ тата Вӑтаел ялӗсем шыва каяс хӑрушлӑх тухса тӑнӑ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Апакассинчи «Шуҫӑм» вокал ансамблӗ «Шетмӗпе Ҫавал кӗввисем» фестивальтен хавхаланса таврӑннӑ.
Красноармейски район администрацийӗ, Чӑваш Енри композиторсен ассоциацийӗ, Красноармейски районӗнчи Нестӗр Янкас ячӗллӗ культура, литература тата ӳнер пӗрлӗхӗ фестивале иртнӗ уйӑхрах ирттернӗ-ха. Ырӑ хыпара апакассисем ӗнер ҫеҫ пӗлтернӗ.
«Шетмӗпе Ҫавал кӗввисем» фестивале РСФСР халӑх артисчӗ, РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗсченӗ, СССР преми лауреачӗ Федор Лукин композитор ҫуралнӑранпа 105 ҫул ҫитнине халалланӑ. Унта Йӗпреҫ, Комсомольски, Ҫӗрпӳ, Муркаш тата Красноармейски районӗнчи ушкӑнсем хутшӑннӑ.
Апакассинчи «Шуҫӑм» вокал ансамблӗ (ертӳҫи — В. Парфенов) «Чи лайӑх юрлакан — вокал ансамблӗ» номинацире пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. В. Парфенов, И. Павлова, Вера Алексеева юрланине «Вокал ансамблӗсем, трио» номинацире чи лайӑххи тесе йышӑннӑ.
+15.3 °C